Тöдчанним (рочӧнжык прилагательнöй) — кывладын асвына сёрнитор, кöда мыччалö предметлiсь тöдчан да сетö очакыв кытшöм? кытшöмöсь? юасяннэз вылö.

Мыччалöм могись: паськыт ыб, крут керöс, гажа лун, виль небöг, рöма ситец, ыббез паськытöсь, луннэз гажаöсь.

Тöдчанниммез керöны сёрнисö буржыкöн, мичаöн, богатсьöтöны сiйö.

Увтыррез вильмӧтны

Асланыс вежöртас сьöртi тöдчанниммес овлöны кодяöсь да жебöсь.

  • Кодя тöдчанниммес мыччалöны предметлiсь сэтшöм тöдчан, кöда вермас лоны унажык нето етшажык. Мыччалöм могись: гöрд йöрнöс, бур керку, сöстöм ва, вына морт.
  • Жеб тöдчанниммез мыччалöны тöдчансö мöд предмет сьöрті, сія оз вермы лоны унажык нето етшажык. Мыччалöм могись: шогдiовöй нянь, деревенскöй челядь, тöвся удж, космическöй ракета, школьнöй форма.

Вежласьöм вильмӧтны

Кодя тöдчанниммес вежласьöны интенсив тшупöттэз сьöрті:

Тшупöт Содтас Мыччаланнэз
под тшупöт - ыджыт, том
ордчöтан тшупöт -жык ыджытжык, томжык
медвылын тшупöт мед- медыджыт, медтом
тырман тшупöт -кодь ыджыткодь, томкодь
вевтыртан тшупöт -öв ыджытöв, томöв
небзьöтан тшупöт -ыник / -ик ыджытик, томыник

Эм эшö ыждöтан тшупöт, но сія аркмö синтаксис сфераын: тöдчаннимсö мöдпöвсьöтöмöн. Эта коста, кык öткодь тöдчанним коласö вермö петны -ся суффикс, нето и йитас: ыджыт-ыджыт, ыджытся-ыджыт, ыджыт и ыджыт

Синтаксис вильмӧтны

Тöдчанним вежöртöтö эманим и унажыксö сулалö сы одзын. Сэк сiя сёрникузяын лоö определеннёöн. Мыччалöм могись: Кузя нюжалöма волькыт туй. Сулалö жар мича погоддя.

Но тöдчанним вермö сулавны и эманим бöрын. Сэк сiя сёрникузяын лоö висьтасöн и согласуйтчö юракывкöт лыддянын. Мыччалöм могись: Луннэс гажаöсь да мичаöсь. Туйес кузьöсь да волькытöсь.

Субстантивация вильмӧтны

Мукöд тöдчанниммез сёрниын вермöны петны эманим туйö. Мыччалöм могись: Томмезлö колö уна велöтчыны.

Кываркмöм вильмӧтны

Коми кылын эмöсь уна тöдчанниммез, кöдналöн некытшöм содтас абу: кыз, ныж, виль, пым, кузь, лöз, лöг, бур, умöль.

Мукöд тöдчанниммез аркмöны мöдiк сёрниторрезiсь быдкодь содтассэз отсöтöн.

  • -ыт: курыт, зэлыт, лэчыт
  • -ит: векнит, поснит, вöснит
  • -а (-я): гажа, тöла, сола, йöла, юра, öння, бöрья, тöння, нöкья (йöв)
  • -тöм: кортöм, повтöм, кöмтöм, горттöм, вöртöм
  • -öсь: лякöсь, виöсь, сирöсь
  • -ся: арся, асывся, лунся
  • -овöй (-ёвöй): рудзöговöй, льöмовöй, сёёвöй, дöраовöй
  • -ись (-iсь): матiсь, сайись, дорись

Орфография вильмӧтны

Быдöс тöдчанниммес, кöдна аркмöны содтассэзöн да мед- приставкаöн, гижсьöны öтлаын.

Торйын колö висьтавны приставка не- гижöм йылiсь. Тöдчанниммез вермöны аркмыны не торокöн, кöда босьтöм роч кылiсь: неыджыт, небасöк, непаськыт, негора. Не торокыс эна мыччаланнэзын вежöртас сьöртi матын приставка дынö. Этасянь гижсьö сiя тöдчанниммезкöт öтлаын. Не торокöн аркмöм тöдчаннимсö кокнита позьö вежны матына вежöртаса кылöн: неыджыт = учöт, небасöк = нёштöм, непаськыт = векнит, негора = гуся (шыэз).

Кöр эм паныта висьталöм, торок не тöдчанниммезкöт гижсьö торйын. Вöр не ыджыт, а учöт. Туйыс миян деревняöдз не паськыт, но волькыт.

Рочись босьтöм тöдчанниммез, кöдна аркмöмась не торокöн, гижсьöны роч орфорграфия сьöртi: небрежнöй, неряшливöй, неаккуратнöй.

Лыддьöтан вильмӧтны

  • Майшев, И. И. Грамматика коми-пермяцкого языка. М.-Л., 1940.
  • Коми-пермяцкий язык: Введение, фонетика, лексика и морфология / под ред. и при соавт. проф. В. И. Лыткина. Кудымкар: Коми-перм. кн. изд-во, 1962.