Сибир шӧрись джуджытін

Сибир шӧрись джуджытін (як. Орто Сибиир хаптал хайалаах сирэ) – Асыввыв Сибирын, Сибир под вылын сулалан джуджытін. Джуджытіныслісь муувывторсӧ янсӧтӧны ас коласаныс Якутму, Краснояр ладор да Иркут лапӧв.

Сибир шӧрись джуджытін: Улісь Тунгускасянь нёджӧв Путорана плато вылӧ[1]
Пожума яг Улісь Тунгуска дорын[2]

Лунвылас Сибир шӧрись джуджытін пыкӧтасьӧ керӧссэзӧ: этӧ Асыввыв Саян, Байкал дорись да Байкал сайись мусюррез. Рытвылын сыкӧт ордчӧн куйлӧ Сибир рытвылісь волькытін, ойвылас – Сибир ойвылісь улынін, асыввылас – Якутму шӧрись улынін.

Сибир шӧрись джуджытін понда ассямаӧсь паськыт платоэз да кряжжез. Медыджыт вылына – 1701 м (Путорана плато). Паськыт муэз босьтӧны уна вося кын породаэз, кӧдна Вилюй плато вылын 1,5 км ыждаӧсь (мушар вылас нія медыджытӧсь) [3].

Климат Сибир шӧрись джуджытін вылын чорыта континентвывся. Быдмӧны унажыксӧ лисвення вӧррез, лунвылыжык – пожума-лисвення вӧррез да пожума яггез. Джуджытін ойвылас – керӧсвывся тундраэз.

Сибир шӧрись джуджытінас мукӧдлаын куйлӧны вӧрстеппез (Кан да Краснояр вӧрстеппез) да степпез (Балаган степ).

Джуджытінас эм уна колана шедтас: никель, ыргӧн да кӧрт рудаэз, из шом, графит, из сов, мусир, газ.

Сибир джуджытін кузя кывтан-котӧртан юэз нуӧны ванысӧ Ойвыв Йыа океанлань. Медыджыт юэс татӧн: Улісь Тунгуска, Шӧрӧт Тунгуска, Ангара, Лена, Вилюй, Хатанга.

Ыстісяннэз вильмӧтны

  1. Гижалӧм flickr.com-ись
  2. Гижалӧм flickr.com-ись
  3. Словарь современных географических названий. Вилюйское плато