Хабаров ладор:Версияэзлӧн торьялӧм

Пытшкӧсыс чышкӧма Пытшкӧсыс содтӧма
Gerakibot (сёрни | пуктöм)
невн. r2.7.1) (робот мöдкодьсьöтiс: el:Κράι Χαμπάροφσκ
EmausBot (сёрни | пуктöм)
невн. r2.7.2+) (робот чышкис: diq:Kabarovsk; косметические изменения
Визёк 59:
'''Хаба́ров ладор''' ({{кыв+ru|Хабаровскӧй край}}) — веськӧтлан юкӧт Рочмуын, [[Рочму|Роч Федерация]] {{comment|видзантор|субъект}}. Пырӧ [[Ылісь Асыввыв федерал кытш]]ӧ.
 
Канкарыс – [[Хабаров]], кытӧн 2009' годӧ олӧмась 578,6 сюрс морт. Быдсӧн ладорас отирыс олӧны миллионся унажык, но оліссезлӧн лыдыс пыр чинӧ.
 
Хабаров ладорыс – Рочмуас ыжда сьӧрті нёльӧт регион, этія рангын сія сулалӧ [[Тюмень лапӧв]] да [[Иркут лапӧв]] коласын.
Роччез локтӧмась эна муэзӧ XVII вексянь да сэсся дыр вермасьӧмась китайсакӧт, кӧдналісь мырддьӧмась амурсайся муэз 1858' годӧ. Вӧлі аркмӧтӧмӧсь [[Амур лапӧв (Роч Империяын)|Амур лапӧв]] да [[Саридздын лапӧв (Роч Империяын)|Саридздын лапӧв]]. 1920'-1923' годдэзӧ муыс вӧлі с.ш. [[Ылісь Асыввыв республика]]ын, сыбӧрын [[Ылісь Асыввыв ладор]]ын.
 
Хабаров ладорыс аркмис 1938' октяб 20' лунӧ, Ылісь Асыввыв ладорсӧ кыкӧ янсӧтікӧ (мӧд торыс – [[Саридздын ладор]]). Медодз Хабаров ладорыс вӧлі тӧдчӧмӧн ыджытжык, сэсся сыись сьӧрсьӧн-бӧрсьӧн торйӧтӧмась мукӧд муэз.
Визёк 69:
 
== География ==
Хабаров ладӧр куйлӧ [[Азия]]ын, Роч [[Ылісь Асыввыв|Ылісь Асыввыл]]ын, [[Амур (ю)|Амур]] ю {{comment|кывтытын|низовьёын}}, [[Оката саридз|Оката]] да [[Ниппон саридз]]зез вадӧр пӧлӧн.
 
Мувывторыс босьтӧ Роч муись 4,5 %, этӧ лоӧ 788 600 км². Ладорыс нюжалӧ {{comment|лунвывсянь|югсянь}} {{comment|ойвылӧ|северланьӧ}} 1 800 км, {{comment|рытвывсянь|западсянь}} {{comment|асыввылӧ|востокланьӧ}} — 125—750 км ылына.
 
Ордчӧн Хабаров ладорыскӧт куйлӧны: ойвылын — [[Якутму]] да [[Магадан лапӧв]], рытвылын — [[Асъюралан Еврей лапӧв]] да [[Амур лапӧв]], а сідзжӧ [[Китай|Китай отир республика]], лунвылас [[Саридздын ладор]].
 
Ойвыв-асыввывсянь да асыввывсянь Хабаров ладорсӧ миськалӧ [[Оката саридз]], лунвыв-асыввывсяняс — [[Ниппон саридз]]. Асыввылас куйлӧ [[Сахалин]] {{comment|ді|остров}}, кӧда торйӧтӧм Хабаров ладорсянь [[Тотара вис|Тотара]] да [[Невельскӧй вис|Невельскӧй]] {{comment|виссэзӧн|проливвезӧн}}.
 
Хабаров ладорас лыддиссьӧны кынымкӧ ді, медся гырисьӧсь — [[Шантар муэз]]. Вадӧр визьыс быдӧссӧ — матӧ 2 500 км кузя, діэскӧт кӧ лыддьыны — 3 390 км кузя.
 
Медыджыт керӧс массиввез — [[Сихотэ Алинь]], [[Сунтар Хаята]], [[Джугджур]], [[Бурея]], [[Дуссэ Алинь]], [[Ям Алинь]]. Медджуджыт йылыс — [[Берилл]] керӧс (2933 м), медлажмытыс — саридз вевдӧрын.
 
== Отир ==
Визёк 120:
 
 
2002' годӧ отир лыддикӧ Хабаров ладорын адззисьӧмась 1 436 570 морт, ныись 694 210 айморт да 742 360 инька (лӧсялӧ 48,3 % да 51,7 %). Рочмуись унажык регионнэзся Хабаров ладорыс буржыка карсялӧм, [[2002' во]] кежӧ кар кодь олан пункттэзын олӧмась 80,4 %, грезддэзын — 19,6 %. [[Хабаров]] — регионас медыджыт кар, кытӧн олӧ 583 сюрс морт ([[2002]]). Ыждаыс сьӧрті мӧд места босьтӧ [[Комсомольскӧй-на-Амуре]], оліссес 281 035 морт. Ладорись 5 мӧдік карыс учӧтӧсь, а ӧтікыс — шӧрӧт ыжда.
 
Йӧзыслӧн шӧрӧт тшӧкыта 1,8 морт/км² гӧгӧр, ладорись ойвывся да шӧрӧт районнэзас сія не унажык 0,1—0,2 морт/км², эта лыдпасыс меддорись ойвылас кодь жӧ. Но лунвыласжык, буражык зорӧтӧм районнэзын отир олӧны топытжыка — 1-сянь 6  мортӧдз/км².
 
=== Чужанвуж сьӧрті тэчас ([[2002]]) ===
Визёк 153:
* Эзӧ висьталӧ чужанвужнысӧ — 3 521 (0,25 %)
 
Отирыс Хабаров ладорас пыр чинӧ, мыля ваясьӧны этшажык нежели кулӧны.
 
 
Визёк 184:
[[da:Khabarovsk kraj]]
[[de:Region Chabarowsk]]
[[diq:Kabarovsk]]
[[el:Κράι Χαμπάροφσκ]]
[[en:Khabarovsk Krai]]