Кама (ю):Версияэзлӧн торьялӧм

Пытшкӧсыс чышкӧма Пытшкӧсыс содтӧма
Luckas-bot (сёрни | пуктöм)
невн. [r2.5.2] робот содтiс: ca:Riu Kama
EmausBot (сёрни | пуктöм)
невн. Замена символов (Lat → Cyr)
Визёк 1:
[[Файл:Kama River1.jpg|thumb|250px|right|Кама ю]]
[[Файл:Kama basin.png|thumb|150px|right|КамалöнКамалӧн бассейн]]
'''Кама''' — ыджыт ю [[Европа]] асыввылын, [[Урал (керöссэзкерӧссэз)|Урал]] керöссэзкерӧссэз одзын. СiяСія лоöлоӧ [[Каспи саридз|Каспи саридзöсаридзӧ]] усян [[Волга (ю)|ВолгалöнВолгалӧн]] шульга вож. ВолгаыслöВолгаыслӧ Кама лоöлоӧ медыджыт вожнас. СылöнСылӧн кузяыс – 1805 км (Европаын 7-öтысӧтыс). Кама бассейнын - коми отирлöнотирлӧн лунвыв горт.
 
== КамалöнКамалӧн визывтан туй ==
Кама пондöтчöпондӧтчӧ [[Удмурт Республика]]ись [[Кез район|Кез]] районын, сэсся мунöмунӧ ойланьöойланьӧ [[Киров лапöвлапӧв|Киров лапöллапӧл]]öтӧт [[ЗюзьдiнЗюзьдін район|ЗюзьдiнЗюзьдін]] да [[Камакатыт район|Камакатыт]] районнэс кузя, сы бöрынбӧрын кежöкежӧ асывланьöасывланьӧ и мунöмунӧ [[Перем ладорись Коми кытш|Коми кытш]] пырйöтпырйӧт, [[Гайна район|Гайна]] да [[КöсладорКӧсладор район|КöсКӧс]] районнэзöттясрайоннэзӧттяс, петöпетӧ [[Перем ладор|Перем ладорись]] [[Совкар район|Совкар районöрайонӧ]], кытöнкытӧн кежöкежӧ лунвылöлунвылӧ и сыбöрынсыбӧрын визывтöвизывтӧ сё лунвывланьöлунвывланьӧ Перем ладор кузя, Удмурт да Башкыр республикаэз коласöттясколасӧттяс да петöпетӧ [[Тотараму|Татарстан республикаöреспубликаӧ]], кытöнкытӧн сiясія и усьöусьӧ Волгаас.
 
== КамалöнКамалӧн вавидзаннэз ==
Кама вылын Перем ладорын керöмöськерӧмӧсь кык пором, сiйöнсійӧн аркмöмасьаркмӧмась [[Кама вавидзан]] (1915 км²), [[Вотка вавидзан]] (1120 км²), Кама кывтытiськывтытісь вавидзан.
 
== Кама дорын каррез ==
Кама дорын сулалöнысулалӧны каррез – [[Совкар]] (СоликамскöйСоликамскӧй), [[Кыдзкар]] (Березники), [[Перем]], [[Вотка]], [[Сарапул]], [[Елабуга]], [[Чаллы]].
 
== КамалöнКамалӧн вожжез ==
КамалöнКамалӧн медыджыт вожжез: [[Вятка (ю)|Вятка]], [[Чочком (ю)|Чочком]], [[Чусва (ю)|Чусва]], [[Вишера (Перем ладорын ю)|Вишера]].
 
== Кама ю Коми кытшын ==
[[Перем ладорись Коми кытш|Коми кытш]] пырья Кама ю котöртöкотӧртӧ паськыт оль кузя [[Порыги]] посёлоксянь да [[Светлица|СветлицаöдзСветлицаӧдз]], быдöссöбыдӧссӧ 120 км. Кама визывтöвизывтӧ вöррезвӧррез да нюррез коласöтколасӧт.
 
Коми кытшын КамаöКамаӧ усьöныусьӧны веськытладорсянь [[КöсваКӧсва (ю)|КöсваКӧсва]], [[Иньва (ю)|Иньва]], [[Пожва (ю)|Пожва]], шульгаладорсянь [[Весляна (Коми кытшын ю)|Весляна]], [[СьöдъюСьӧдъю]], [[Лупья (ю)|Лупья]], [[Леман (ю)|Леман]].
 
Кама ольыслöнольыслӧн профиль абу симметрия сьöртiсьӧрті керöмкерӧм. Веськыт вадöрвадӧр унажыксöунажыксӧ вылын, тэчöмтэчӧм под иззэзiсьиззэзісь: сёйму, извесьму, мергель. Шульга вадöрысвадӧрыс, бöрабӧра, лажмыт, ваялöмваялӧм лыаöсьлыаӧсь пляжжезöнпляжжезӧн да ляпытiннэзöнляпытіннэзӧн. КамалöнКамалӧн öрысӧрыс рытвывланьын уналаöтуналаӧт янсöтчöянсӧтчӧ виссэзöвиссэзӧ. Весляна усянiнсяньусянінсянь улынжык да КöсваКӧсва уссёöдзуссёӧдз öрысӧрыс мукöдлаöтмукӧдлаӧт паськалöпаськалӧ 300 метраöдзметраӧдз. ГайналöГайналӧ паныт Камаыс 180-190 м пасьта. ÖтiкӦтік воöнвоӧн ваыс татöнтатӧн кывтöкывтӧ шöркодясшӧркодяс 3 км3 мымда. Гожумся межень коста Кама визывтöвизывтӧ 0,3–0,6 м/сек шупытаöншупытаӧн, коссезöткоссезӧт – 1 м/сек-öдзӧдз. Коми кышын КамалöнКамалӧн пыдынаыс шöркодясшӧркодяс 1-1,5 м. МедучöтМедучӧт пыдынаэз межень коста 50-60 см, коссезын 0,3-0,4 см. Плёссэзын пыдына овлöовлӧ 3-5 м-öдзӧдз.
 
Режим сьöртiыссьӧртіыс Кама – волькытiнволькытін кузя котöртанкотӧртан юэз кодь. ОссьöОссьӧ апрель коста. Ваыс пондöпондӧ ыждыны майын. Вылын тшупöтастшупӧтас видзсьöвидзсьӧ 60-70 лун. ЭтiяЭтія кадöкадӧ ю кузя öтöрöӧтӧрӧ-мöдöрöмӧдӧрӧ ветлöныветлӧны уяланнэз – отирыс чулöтöнычулӧтӧны с.ш. ойланься завоз. СiяСія жöжӧ кадöкадӧ пондöныпондӧны лэдзны вöрвӧр, керöныкерӧны пуррез (плоттэз). Лымья тöвтӧв бöрынбӧрын да чожа кöкӧ тулыс локтас, ваыс содöсодӧ 3 метрася вылöжыквылӧжык. Сэки юыс вöтьöвӧтьӧ öрвывсяӧрвывся терраса, öтлаынӧтлаын и вадорся вöррезвӧррез, йöзйӧз оланiннэзоланіннэз.
 
ПыдöсысПыдӧсыс КамаыслöнКамаыслӧн унажыксöунажыксӧ лыаись (песöкисьпесӧкись), сорасöнсорасӧн лоöлоӧ кöдзкӧдз (галька), уна сорлалöмсорлалӧм и нювт. Ваыс Камаын рудöврудӧв-гöрдгӧрд. Этадз лоöлоӧ сысянь, мыля татчöтатчӧ унаöнунаӧн миськассьöнымиськассьӧны перем системаись гöрдрöмагӧрдрӧма сёймуэз. Лёка гудыртöныгудыртӧны КамалiсьКамалісь васöвасӧ неыджыт шороккез, кöднакӧдна петöныпетӧны нюррезiсьнюррезісь. Ваыс энiяэнія шоррезын сьöдасьӧда-гöрдгӧрд рöмарӧма, мыля сыын соралöмасоралӧма сiсьмансісьман органика.
 
Йысявны Кама пондöтчöпондӧтчӧ Коми кытшöкытшӧ кöдзыттэзкӧдзыттэз локтöмлоктӧм бöрынбӧрын. ЙиыслöнЙиыслӧн кыза медкöдзытмедкӧдзыт воэзöвоэзӧ овлöовлӧ 1 метраöдзметраӧдз.
 
[[Категория:Ыджыт юэз]]